Van augustus tot december 1942 stopten 39 deportatietreinen uit Frankrijk, Nederland en België, die op weg waren naar Auschwitz, op het station van het Silezische stadje Cosel. Bijna tienduizend Joodse mannen en jongens werden hier geselecteerd, onder wie enkele duizenden Nederlanders en een nog onbekend aantal Bosschenaren. Dat betekent dat Cosel – na Auschwitz en Sobibor – de derde plaats van aankomst is qua aantal Nederlanders. In kampen in Silezië verrichtten zij dwangarbeid, waarbij de overgrote meerderheid bezweek. Hun lotgevallen waren lange tijd een witte vlek in de historiografie. In Tussenstation Cosel. Joodse mannen uit West-Europa naar dwangarbeiderskampen in Silezië, 1942-1945 wordt deze ingekleurd. Herman van Rens en Annelies Wilms stuitten bij hun onderzoek op andere weinig bekende aspecten van de Shoah. De nazi’s wilden de Joden kwijt, maar konden hun arbeid niet missen. Dwangarbeid werd Vernichtung durch Arbeit. De gang van de mannen en jongens door meer dan honderd dwangarbeiderskampen, hun zware strijd om te overleven, hun pogingen om mens te blijven en de ‘dodenmarsen’ worden in dit boek uitvoerig beschreven.
Op dit moment werken auteurs Herman van Rens en Annelies Wilms samen met de afdeling Erfgoed van de Gemeente ‘s-Hertogenbosch aan een overzicht van Bossche mannen die in Cosel uit de trein werden gehaald. Op 4 december verscheen in de NRC een uitgebreid artikel over het onderzoek van Van Rens en Wilms onder de titel De laatste stop voor Auschwitz. De uitgave Tussenstation Cosel. Joodse mannen uit West-Europa naar dwangarbeiderskampen in Silezië, 1942-1945g (ISBN 9789087048136) is een uitgave van Uitgeverij Verloren in Hilversum. Het boek is verkrijgbaar via www.verloren.nl en in de boekhandel.