Uit: Brabants Dagblad, d.d. 18 april 2023. Tekst: Robèrt van Lith. Foto: Olaf Smit
Bossche kinderen legden dinsdag Stolpersteine in de Kalverstraat om een Joods gezin te herdenken. Ze maken deel uit van in totaal 80 struikelstenen die deze week in de stad werden gelegd. ‘Wij zitten hier veilig in de klas en zij werden vermoord in een kamp.’ Het zijn vooral de kinderen uit oorlogslanden uit de klas van juffrouw Loes van Schaijk die zwaar onder indruk zijn. De leerlingen van Kindcentrum Boschveld herdachten dinsdag een Joods gezin uit Den Bosch dat in de Tweede Wereldoorlog werd vermoord. Zij legden Stolpersteine, ook wel struikelstenen genoemd, voor het adres Kalverstraat 46. ‘In onze klas zitten kinderen uit Oekraïne, Soedan en Syrië, landen waar het nu oorlog is. Voor hen is de oorlog dus helemaal niet ver weg in hun gedachten.’ Maar ook de Nederlandse leerlingen zijn onder de indruk. ‘Ik heb ze zelf laten uitrekenen hoe oud de kinderen waren die destijds werden gedood. Ze kwamen erachter dat die kinderen net zo oud zijn als zij nu zijn. ‘Wij zitten hier veilig in de klas en zij werden vermoord in een kamp’, hoorde ik zeggen. Dan komt het wel aan, hoor.’
Kindcentrum Boschveld adopteerde de Stolpersteine die dinsdag werden gelegd in het Bossche Veemarktkwartier. ‘We zorgen dat de stenen er mooi bij blijven liggen en we zullen de stenen geregeld bezoeken’, zegt Van Schaijk. Ludwig en Herta Mansbach en hun drie kinderen van 13, 11 en 6 jaar, destijds gevlucht uit Duitsland, werden op 29 augustus 1942 in Den Bosch opgepakt en naar Kamp Westerbork gebracht. Daarna kwamen zij op gruwelijke wijze aan hun einde in Auschwitz. Voor hen zijn vijf van de in totaal maar liefst tachtig struikelstenen, die maandag en dinsdag in Den Bosch werden gelegd.
Het totaal aantal struikelstenen in Den Bosch komt daarmee op 243. ‘Daarmee hebben we alle 243 Joodse inwoners van Den Bosch die slachtoffer werden van de nazibezetting herdacht met een eigen monumentje’, zegt Jo Kutchinsky van de Stichting Struikelstenen ‘s-Hertogenbosch.
Deze stichting werd in 2019 opgericht en krijgt financiële steun van de gemeente en enkele sponsors. De struikelstenen werden deze week gelegd op 25 adressen in onder meer de wijken Het Zand, De Muntel, De Vliert, Boschveld en de binnenstad. Dit gebeurde in aanloop naar de nationale dodenherdenking op donderdag 4 mei. In oktober volgt een symposium in Den Bosch over de betekenis van Stolpersteine en het herdenken van slachtoffers van het naziregime. Dat gebeurt dan 80 jaar na de bevrijding van Den Bosch.