Op 13 februari 2023 overleed Marijke Wagenaar-Van Oss in haar woonplaats Den Bosch. Dankzij haar onverzettelijk aandringen kwam in 2016 het Bossche Joods Monument tot stand.
Uit het Brabants Dagblad over Marijke Wagenaar-Van Oss: “De opa, oma en oom van Marijke Wagenaar-van Oss werden in de oorlog verraden door een Bossche politieagent en vervolgens vermoord in concentratiekamp Auschwitz. Haar hele leven is ze al bezig met de oorlog en de Joodse gemeenschap. Haar ouders wisten op het nippertje in 1942 vanuit Oisterwijk te ontsnappen naar Zwitserland met behulp van een Zwitserse vrachtwagenchauffeur in dienst van het Duitse leger. Dat bijzondere ontsnappingsverhaal tekent ze nu op voor de organisatie van het Joods monument. Ze was nauw betrokken bij de totstandkoming afgelopen najaar van dat Joods oorlogsmonument achter De Toonzaal, de voormalige synagoge. ‘Gistermiddag heb ik een krans gelegd in Kamp Vught, dat moet ik gewoon doen, dat zit ingebakken. Het was ontzettend druk, elk jaar komen meer mensen. Op 4 mei ga ik ‘s avonds altijd naar de dodenherdenking bij de Fusilladeplaats in Vught. Dan herdenk ik ook de Duitse soldaten. Vroeger had ik daar moeite mee, maar zij waren ook maar gewoon kanonnenvoer, in tegenstelling tot de hogere heren.'”
Marijke Wagenaar-Van Oss is op 15 februari 2023 begraven op de Joodse begraafplaats in Oisterwijk. In 2017 schreef het Brabants Dagblad: “Charmant en goedlachs is Marijke Wagenaar-Van Oss. Maar vooral ook dankbaar voor de waardigheid die Oisterwijkse vrijwilligers aan haar Joodse begraafplaats terug hebben gegeven. Wagenaars ouders vluchtten in 1942 naar Zwitserland, waar zij ook werd geboren. Klinkt vreemd, maar de Joodse begraafplaats van Oisterwijk, verscholen in de bossen achter de Hondsbergselaan, was op enig moment van mevrouw Wagenaar alleen. Zij was immers het allerlaatste lid van de Vereniging Israëlitische Begraafplaats, eigenaar van de ommuurde en met een zweem van mystiek omgeven dodenakker.
…Dat meisje [Marijke Wagenaar-Van Oss] is nu een charmante, goedlachse vrouw, maar we hoeven ons niet te vergissen: ‘Ik denk dat mijn vader en moeder hun angst uit de oorlog op mij hebben overgedragen. Als mijn vader koteletten hakte, schrok ik bij elke klap. En nog altijd kijk ik bij contact met vreemden eerst de kat uit de boom. Mijn broer, die na de oorlog werd geboren, heeft dat niet. ‘De orthodoxie mag haar vreemd zijn. En ook in een liberale synagoge voelt ze zich niet thuis. Maar wel degelijk is mevrouw Wagenaar fier dat ze deel uitmaakt van een volk dat 5777 jaar geleden begon met het tellen van de seizoenen, in afwachting van zijn Messias. Voor het geval die alsnog mocht komen, vindt ze het toch wel een geruststellende gedachte dat haar graf ongeschonden zal blijven.”
Tekst: Suzie van Dijk en Tom Tacken (Brabants Dagblad). Foto: Sandra Peerenboom (Brabants Dagblad)